XX. mendeko Euskararen Corpus estatistikoa

Testuingurua

Teorikoki onetsia edo gaitzetsia izanik ere, Añibarroren garaian oraindik sarri asko erabiltzen zen, batipat erdaratik mailebatutako h-dun hitzetan, berak A-n eta Mogel biek beren idatzietan erakusten digutenez 45 Peru Abarkan baigorritarrari dagozkionez gain (haraguiaren 158, haunzchumeac 169, heriotzeco 157, hilen 158, hunqui 172), honako hauek aurki daitezke Zelaietaren Peru Abarca-ren hiztegian (ASJU XII-XIII (1978-79), 149.or.; ohar bedi [cf. Mitxelena 1978-79:208] Zelaietak ez duela bere hiztegian liburuaren azken zatia sartzen: hebreotarrac 186, herege (?), heridac (Peruren ahotan) 63, heridu 48, honraubac 73, humanua 84, baina idalguija (Peruk) 51, onrada (M. Juanek) 54, onrau (Peruk) 185. Era berean, Confesio onean heregia 5, heregiazco 5, hostiaren 194 bezalakoen aldamenean ez dakit zein heinetan onraco 203, ostia 203, 204(3), 205(2). Oraindik h-ari atxikiagoa agertzen zaigu bere iloba Juan Jose: Eskolia 1816 honesta 2, honra 68, Heremubetaco 165, honrragarria 195, humildadian 165, Historijaco 139, Eskolia 1845 honestidade 189, herencija 190, Heremubetaco 166; 82 Ipocritari kontrajar dakioke, esaterako, 1816ko Ermita 139: 1845ko Hermita aldaketa interesgarria..

Nolanahi den, han ere urri darabil Añibarrok h-a; bigarren edizioan, ostera, ia ezabatzen du, GBn esandakoari (La letra aspirada H no hace falta en el bascuence, sino quando entra en composición de cha, che, chi, cho, chu, v.g. emenche, anche, orche, etc. 167.or.) jarraituaz:

46 Kardaberatzek ere gauza bera zioen Eusqueraren berri onetan: Cha, che, chi, cho, chu, Eusquerac chit ascotan du: ta onetanche bai Achea ondo datorrela (23.or)

A34 abitu: B39 abitu; A91, 120, 216 hereje: B101, 127, 229 ereje; A92(2), 93(2), 211 hortu (baina 220, 221 ortu): B101(2), 102(2), 151, 212, 234(2) ortu; A89 hostia (baina 104, 111(2), 113(3), 116, 171, 174 ostia): B99, 112, 118(2), 120(3), 123, 124, 184, 222 ostia; A79, 82, 129, 132, 134 hume (baina 135 ume, 209 umezurtze): B89, 140(2), 147, 148, ume, 210 umezurtza; A46, 97, 166, 178, 184, 201 humil(l): B178, 186, 191 umil; A11, 14, 49, 94, 107, 181, 198, 227 humiltasun: B15, 18, 82,179, 202(2), 239 umiltasun (azken hontan ematen da kontraexenplu bakarra: B54 humiltasuna).

Markinarren artean, P. Bartolome da h-a erabat kendu duen idazle bakarra; ezin izan dut, begirada arin batez, bederen, h-aren arrasturik aurkitu, ez Dantzetan (onestidaderic 50, 127; aciendia 39, umiai 42; abitubac 167; onestidadia 50, 54, 156, 157, ondrauba 51) ez eta Ikasikizunetan ere (I: Ervas 47 Añibarrok, aldiz, Herbas (B8) dakar. IX; ondria 65, ostijagaz 166; II: ondrauba 3; onestidadiaren 5, 6; III: abitubac 7; umiac 321; Erege 322; onestidadia 337, 338).

8. Bustidurak

Oro har, badirudi bigarren edizioan bustidura grafiak berariaz gutxitzen direla.

Hori da, hain zuzen, Mitxelenak Añibarroren garaikide birengan P. Bartolome eta Juan Antonio Mogelengan aurkitzen zuena, bataren erabilera harrigarria 48 Dantzak 3 baino, adibidez ez da sekula zilegi Añibarroren usodioan, non baña (B-n baya, cf. 5.atala) eta baño (hala nola eguño A37, 47, 50, 163, 192, B54, 175, 226) amplt;ñampgt;z idazten bait dira. eta bestearen zalantzak ikusirik:

Se hace duro creer que este descuido en indicar por escrito un rasgo de la nasal que sin duda estaba presente en la pronunciación del vizcaíno oriental de Eibar-Marquina sea casual si se tiene en cuenta sobre todo que escribir n en tales casos (...).